Dijabetička retinopatija se smatra komplikacijom izazvanom dijabetesom koja pogađa oči. Uzrokuje je oštećenje krvnih sudova koji se nalaze na tkivu osetljivom na svetlost, a smešteni su sa zadnje strane oka.
Dijabetičari imaju veći rizik od oboljenja na očima od drugih ljudi. Kod ovih pacijenata najčešće stanje oboljenja oka je dijabetička retinopatija. Ukoliko se ne tretira na vreme može da bude veoma opasna pa čak i da dovede do slepila.
Dijabetička retinopatija je uzrokovana promenama na mrežnjači krvnih žila. Mrežnjača je vrlo tanak sloj tkiva koji pokriva stražnji dio očne jabučice. Mrežnjača sadrži senzorne ćelije, takozvane igle i nervne ćelije. Recimo, kada posmatramo nešto, slika se šalje kroz mrežnjaču i prenosi se u mozak preko optičkog živca.
Rizik od dijabetičke retinopatije raste što je duže kod osobe duže prisutan dijabetes. Može se javiti i kod dijabetesa tipa 1 i tipa 2. Nakon 15 godina bolesti, oko 80 posto osoba ima neki oblik oštećenja mrežnjače. Uz naprednije kontrole i liječenje, danas manji broj ljudi ima ozbiljne probleme ove prirode.
Simptomi dijabetičke retinopatije
Važno je reći da se simptomi kod dijabetičke retinopatije ne javljaju dok bolest nije uznapredovala. Tada glavni simptom dijabetičke retinopatije postaje slabljenje vida.
Pored ovoga simptoma javljaju se:
- duple slike
- pomjeranje tačkica u vidnom polju
- bol u oku
- slabiji vid noću
Uzroci dijabetičke retinopatije
Najčešći uzrok problema sa vidom kod dijabetesa je oticanje makule, koja se još naziva i žuta pega. To stanje nazivamo dijabetičkim makularnim edemom. Žuta pega je mali i vrlo osetljiv deo mrežnjače na stražnjem delu oka i mestu oštrog vida. Uz pomoć žute pege možemo videti detalje i izvoditi stvari za koje je potreban oštar vid, poput čitanja, gledanja televizije i vožnje automobila. Ako otečenost ne opadne, vid može početi da slabi.
Vrste dijabetičke retionopatije
Postoje dve vrste dijabetičke retinopatije. Prva se naziva neproliferativna dijabetička retinopatija i najčešći je tip retinopatije. Obično se javlja između 8 i 10 godina trajanja dijabetesa i najranija je faza u razvoju bolesti. U ovoj fazi oftalmolog obično u dogovoru sa pacijentom pravi plan čestih kontrola ili laserskog tretiranja oka.
Drugi, ozbiljniji uzrok, koji se javlja kod nekog broja dijabetičara naziva se proliferativna dijabetička retinopatija. Bolest se odlikuje začepljenjem krvnih žila mrežnjače i poremećenom cirkulacijom. Neka područja tada dobijaju premalo kiseonika i signaliziraju oku da zapravo stvaraju štetne krvne žile. Novonastale žile su vrlo krhke i lako pucaju, što uzrokuje krvarenje u rožnjači oka (bistra supstanca koja ispunjava oko između sočiva i mrežnjače.) Krv oštećuje vid jer ometa put svetlosti do mrežnjače oka. Krvarenje takođe uzrokuje ožiljke koji s vremenom mogu dovesti do stanja koje se zove odvajanje mrežnjače oka.
Kontrola i lečenje djabetesa
Kontrola i lečenje dijabetesa je važno kako bi se sprečile posledice kao što je dijabetička retinopatija. Ukoliko se dijabetička retinopatija zanemari i ne leči, može da dođe do različitog stepena oštećenja vida. Naravno, najbolji se rezultati postižu ako se sa lečenjem počne što ranije, po mogućnosti pre pogoršanja vida. Redovni pregledi oka su od velikog značaja – najčešće svake godine, zavisno od tipa dijabetesa koji imate. Međutim, važno je da se očni pregled izvrši odmah kada se otkrije dijabetes, posebno kod dijabetesa tipa 2.
Laserska operacija može se koristiti za zaustavljanje krvarenja i rast abnormalnih krvnih žila u oku. U slučaju degeneracije makule, propuštaju se krvne žile kako bi curenje nestalo. Kod proliferativne retinopatije, lečenje je opsežnije. Metoda sprečava rast novih abnormalnih krvnih žila i uzrokuje da se postojeće zaceljuju i obnavljaju. Cilj lečenja je zaustaviti progres bolesti.
U slučaju degeneracije makule, benefiti lečenja vidni su najmanje 7 godina. Za one koji imaju proliferativnu retinopatiju, laser obično može usporiti tok bolesti za 10-15 godina.
Laserski tretman često rezultira oslabljenim noćnim vidom i donekle ograničenim vidnim poljem. Operacija rožnjače je metoda uklanjanja prozirnog dela ispunjenog krvlju. Krv i komadi prozirnog dela koji se olabave čine da vid bude zamagljen. Drugi razlozi zbog koga se mora izvesti operacija mogu biti ti da rožnjača povlači mrežnjaču koja postaje labavija i dolazi do krvarenja. Kada se ukloni sadržaj rožnjače, zamenjuje se fiziološkom otopinom.
Operacija i terapija dijabetičke retinopatije
Metode i terapije tretiranja dijabetičke retinopatije ne mogu potpuno izlečiti pacijenta i poboljšati vid, već one zaustavljaju progresiju bolesti. Zbog toga je veoma važna pravovremena prevencija bolesti i kontrola dijabetesa kod pacijenta.
Operacija dijabetičke retinopatije se vrši ukoliko je bolest uznapredovala u teži stepen odnosno u proliferativnu retinopatiju. Ova vrsta operacije se naziva vitrektomija i potpuno je bezbolna za pacijenta. Zahvat se vrši u lokalnoj anesteziji i pacijent se otpušta na kućnu njegu odmah nakon zahvata. Napretkom tehnologije operisanja ova operacija se danas izvodi što je pre moguće jer je minimalno invanzivna.
Šećerna bolest i kako delovati preventivno na dijabetičku retinopatiju
Rizik od dijabetičke retinopatije možete smanjiti izbacivanjem pušenja i dobrom kontrolom metabolizma. Pušenje može da uzrokuje veliki broj komplikacija, a jedna od njih je i dijabetička retinopatija. Zbog toga bi posebno pacijenti sa dijabetesom, ukoliko su pušači, trebalo da prestanu sa ovom navikom.
Redovno kontrolišite:
- šećer u krvi
- masnoću u krvi
- krvni pritisak
Važne su i redovne, pravovremene kontrole i konsultacije sa lekarom gde se na vreme mogu uočiti promene na oku i što pre delovati preventivno.
Oftalmološki pregled za oktkrivanje dijabetičke retinopatije provodi se detaljnim pregledom mrežnjače oka. Da bi doktor oftalmolog mogao videti u oko, zenice se proširuju uz pomoć kapi za oči. Posebnom kamerom povezanom na mikroskop fotografiše se zadnji deo oka. Pacijent mora usmeriti pogled na jednu tačku kako bi mirno zadržao oči dok se fotografišu. Celi postupak traje 5-10 minuta.
Postoji i detaljniji pregled koji se naziva fluorosceinska angiografija i radi se ukoliko lekar proceni da je nužna. Ova metoda pokazuje u kolikoj je meri dijabetička retinopatija oštetila mrežnjaču oka. Pregled se često izvodi pre bilo kakvog tretmana.
Ultrazvuk oka može se uraditi kod krvarenja u delu rožnjače. Ultrazvuk je neophodan u ovome slučaju kako bi se isključilo odvajanje mrežnjače.
Stepen oboljenja umnogome zavisi od progresa bolesti. Prvi korak kod lečenja dijabetičke retinopatije je njeno zaustavljanje.
(dr Bojan Kozomara)
OVDE MOŽETE SLUŠATI SMART RADIO
