Moderan, sedelački i užurban način života dovodi do činjenice da u današnje vreme svaka druga osoba ima problema sa bolom u leđima bilo u vratu ili u donjem lumbalnom delu leđa. Višesatni rad za računarom, dugotrajna vožnja automobilom i telesna neaktivnost samo su neki od faktora koji potiču mehaničke poremećaje struktura vratne kičme i kao rezultat svega toga javlja se bol u leđima.
Bol u vratu ili cervikalni bolni sindrom
Cervikalni bolni sindrom je sve češći jer imamo puno novih radnih mesta u IT- sektoru, žena koje rade za šivaćom mašinom, računovodstvenom biroui itd. Akutna bol u vratu relativno je čest problem, u svakom trenutku zahvata oko 10-15 % populacije, a kod 40 % osoba pojavi se barem jednom godišnje. Žene statistički značajno učestalije obolevaju od bolnog sindroma vrata u odnosu na muškarce koji manje osećaju bol u vratu.
Tokom zauzimanja neadekvatnog položaja glava je nagnuta napred, što napreže ili opterećuje zadnju stranu vrata gde se nalaze mišići, tetive, ligamenti, mali zglobovi i pršljenski diskovi. U vratnoj kičmi često se javljaju neugodne bolne epizode koje mogu biti uzrokovane iznenadnim naglim pokretom, ali i uopšte lošim držanjem tela. Iza bolnih senzacija u vratu najčešće se kriju degenerativne promene. One su ujedno najčešći uzrok cervikobrahijalnog sindroma, a započinju vrlo rano, već oko tridesete godine života. Pretežno se javljaju na mjestima gde je kičma najopterećenija, odnosno na mestima gde dolazi do prelaza segmenta koji je dobro savitljiv u segment koji je slabije savitljiv (prelaz cervikalnog u torakalni deo kičme).
Cervikobrahijalni bolni sindrom
Kada se javi samo bol u vratu onda se radi o cervikalnom bolnom sindrom, a kada se bol iz vrata širi u jednu ili obe ruke u pitanju je cervikobrahijani bolni sindrom. Cervikobrahijalni splet nerava prolazi na svom putu do grananja u ruke kroz više uskih anatomskih prolaza u kojima može biti iritiran, naročito nakon involucijskih promena mišića odgovornih za održavanje tih prolaza te usled određenih položaja (tokom rada, spavanja). Glavna tegoba je bol radikularnog tipa koja se širi niz cijelu ruku. Bol u vratu i u rukama može biti izolovani znak ili se javlja sa trncima tj. parestezijama u prstima šaka. U dijagnostici srednje mesto zauzimaju anamneza i fizikalni pregled, koji se prema potrebi mogu nadopuniti radiološkim pretragama, elektromioneurografijom, kompjutorizovanom tomografijom, magnetnom rezonancom, ultrazvukom i laboratorijskim pretragama. Ako se tokom fizikalnog pregleda posumnja na povredu korena spinalnog živca (smanjenje osećaja u koži, trnci ili radikularno širenje bola duž ruke), fizikalni pregled se dopunjava i neurološkim pregledom tokom kojeg se ispituje osećaj, refleksi, mišićna snaga i trofičke promene muskulature.
Statistički podaci pokazuju da prevalencija bolnih sindroma vratne kičme varira između 26 i 71%, dok prevalencija dvanaestomesečnih kontinuiranih tegoba iznosi između 30 i 50%. Studije pokazuju da 14% ljudi koji imaju hronični bol u vratu ima izrazito jaku bol koja u znatnoj meri remeti svakodnevne aktivnosti bolesnika te ima direktan nepovoljan uticaj na njihov ekonomski, društveni i zdravstveni status. Poznato je nadalje da 15% bolesnika koji u bolnici provode fizikalnu rehabilitaciju te 30% bolesnika koji idu kiropraktičarima ima bol u vratu i pati od bolnog sindroma vratne kičme. Incidencija bolnih stanja grudne kičme iznosi 3 do 26%, dok je njihova prevalencija između 5 i 34%. Uprkos nižoj prevalenciji sindroma uzrokovanih od strane grudne kičme u odnosu na vratnu i lumbalnu kičmu, stepen invalidnosti uzrokovan bolnim sindromima grudne kičme sličan je onom kod bolesti ostalih dijelova kičme.
Najčešće zahvaćeni nivoi na kojima se događa hernijacija diska na vratnoj kićmi su C6/C7 (45 do 60% slučajeva), C5/C6 (20 do 25% slučajeva), a potom C4/C5 i C7/Th1 koji se događaju u 10% slučajeva.
Proturzija diska
Ako je reč o protruziji intervertebralnog diska, indicirana je trakcija kojom se postiže proširenje intervertebralnih prostora, smanjuje iritacija spinalnog korijena, uklanja bol i ostale simptome te se sprečava razvoj adhezija i većih povreda živca. Trakcija se provodi kontinuirano ili intermitentno, a treba delovati u smeru uzdužne ose kičme, što se postiže postavljanjem bolesnika u položaj ispružene vratne lordoz. Trakcija je pasivna terapijska metoda koja se sastoji od istezanja određenih delova tijela primenom mehaničke sile koja se kontroliše od strane trakcione jedinice DTS . Drugi su nazivi za trakciju ekstenzija, distrakcija i dekompresijska terapija.
Trakcija elongira kičmu, mišiće i ligamente, povećava međupršljenski prostor, zglobne površine međupršljenskih zglobova i međupršljenske otvore. Sve ovo dovodi do relaksacije paravertebralnih mišića, do smanjenja izbočenja herniranog diska i smanjenja pritiska na koren spinalnog živca u području međupršljenskog otvora. Rezultati trakcije zavise od sile i od smera delovanja sile, dužini trajanja pojedinačne trakcije i broju dekompresijskih terapija, anatomskim obeležjima bolesnika te o vrsti uređaja. Trajanje i smer primene sila zavise od patologije (hernija diska, artroza, mišićni grč), delu kičme u kojem je patološki proces prisutan, težini i položaju dela tela koji se leči, vrsti trakcije (kontinuirana, intermitentna), pacijentovom stanju (pol, dob, opšte zdravstveno stanje) i pacijentovoj podnošljivosti.
Bol u kičmi i bolovi u donjem delu leđa
Bol u grudnoj torakalnoj kičmi se javlja najčešće kod pacijenata koji imaju kifotično ili skoliotično držanje. Kifotično držanje je položaj tijela prilikom kojeg su leđa povijena ka napred. Ovaj položaj se opisuje kao „pogrbljenost“ i dolazi do loše statike cijelog kičmenog stuba, glava ide ka naprijed, ramena su povijena ka napred , dok je lumbalna fiziološka lordoza ispravljena. Vremenom kifotično držanje dovodi stanja bol u donjem delu leđa.
Prilikom ovakvog kifotičnog držanja dolazi vremenom do degenerativnih promena i uklještenja međurebarnih živaca torakalne kičme. Bol u donjem delu leđa se širi iz grudne (torakalne) kičme od mesta gde je živac uklješten pojasasto duž regije koju taj živac inerviše. Drugo stanje je skoliotično držanje koje podrazumeva iskrivljenost kičme u jednu stranu levu ili desnu. Na toj strani gdje je kičmeni stub iskrivljen smanjuju se intraforaminalni otvori i dolazi do uklještenja živca i bola duž njegove inervacije. Vrlo često se uz iskrivljenost u jednu stranu javlja i rotacija više pršljenova u levu ili desnu stranu što još više sužava ove otvore i dovodi do stanja bola u leđima. Nažalost kod bola u torakalnoj grudnoj kičmi dekompresijska terapija Triton krevetom nema efekta. Ovde se primenjuju različiti koncepti vežbanja kao što su DNS ( dinamička neuromuskulatorna senzibilizacija) i Schroth u kombinaciji sa manuelnom terapijom Maligan.
Bol u Lumbalnom dijelu kičme se javlja najčešće usled pojave degenerativnih promena na diskovima pršljenova, najčešče na nivoima L4/5 i L5/S1 a nešto ređe na nivoima L1/2, L2/3 i L3/4. Degeneracija diskova nastaje usled malih oštećenja i trauma koje nastaju godinama. Duže sedenje, težak fizički posao i manjak fizičke aktivnosti su faktori koji dovode do dodatnog oštećenja kada diskovi gube vodu, dehidriraju i postaju tvrdi. Sledeća faza je nastanak protruzije diska, ispupčenje diska ka kičmenom kanalu gde dolazi do pritiska na živce u kičmenom kanalu i javlja se bol u leđima. Ekstruzija diska je sledeće stanje kada je oštećeni disk pritisnuo živce u kanalu i nastaje još teže oštećenje živca. Bol se javlja u donjem delu leđa i vrlo često se širi duž noge na strani gde je živac oštećen.
Dekompresijska terapija se može vrlo učinkovito primenjivati kod svih ovih stadijuma diskus hernije i na taj način sprečiti operacija diskus hernije. Kada se desi kaudalna migracija tj. „curenje“ diska u kičmeni kanal ka dole simptomi se pogoršavaju i često dolazi do sekvestracije. Sekvestracija predstavlja stanje kada dolazi do odvajanja komadića diska od samog diska i taj komad najčešće nalegne na koren živca dovodeći do velikih bolova. U ovom stanju diskus hernije je hirurška operacija jedino rešenje.
OVDE MOŽETE SLUŠATI SMART RADIO
mr sc dr Gordana Ljolić Dolić*
*specijalista fizijatar i nutricionista