Na mestu gde se vekovi prepliću u Carskoj palati Sirmijuma, vojnici obučeni i naoružani kao nekad Cezareve kohorte, podsećaju na jedno vreme, koje je završeno 518. godine, kada je sa lica zemlje nestalo moćno Rimsko carstvo, kada su Varvari ispraznili rimsku prestonicu i zapalili Sirmijum.
Iskopine bivše Carske palate, natkrivene i uređene, su na oku posetiocu, od 2010. godine, a godišnje je poseti od 12000 do 15000 turista iz svih krajeva sveta.
Pored palate, moderni nomadi imaju priliku da posete još neke zanimljive lokalitete rimskog Sirmijuma. Carska palata je početak na „Putevima rimskih careva“, od kojih je šest rođeno na ovom području, pa nije ni čudno što za nju postoji interesovanje čak i u skandinavskim zemljama.
– U Carskoj palati, ima još dosta posla. Do sada je otkriveno tek trećina podnih mozaika od 350 kvadratnih metara. Svake godine otvorimo deset kvadrata, jer je to veoma zahtevan posao. Godinama se na lokalitetu Sirmijuma, odnosno u celoj Sremskoj Mitrovici, obavljaju istraživanja vezana za Rimsko carstvo i došlo se do velikih otkrića, ali se to malo, ili gotovo nikako turistički valorizovalo. Očigledno da je došlo vreme da se Sirmijum počne predstavljati turistima, da donese određene prihode kako bi se istraživanja mogla nastaviti. Bio bi turistički bum kada bi se konačno otkrio bar deo hipodroma u samom centru grada, to je ono što je još uvek pod zemljom, a vredelo bi da se otkopa, uredi i pokaže. – kaže Ljubiša Šulaja, direktor Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Sremskoj Mitrovici.
Malo je gradova u Evropi koji mogu da se pohvale tako bogatom istorijom, kao što to može Sremska Mitrovica, koja je bila jedna od četiri prestonice Rimskog carstva. Današnji grad ispod svojih ulica i kuća krije targove nekada raskošnog i moćnog rimskog grada Sirmijuma.
–Sirmijumska palata je bila pravougaone osnove. Otkriveni su masivni antički zidovi, fragmenti fresaka s floralnim motivima, delovi sistema za centralno grejanje, pločice raznobojnog mermera. Naknadne mnogobrojne adaptacije i dogradnje, koje su vidljive u osnovi palate, uakzuju na njen dug i buran život u poslednjim vekovima antičkog Sirmijuma.- naglašava Šulaja.
Prilikom arheoloških istraživanja Sirmijuma pored Carske palate, otkrivene su i druge monumentalne javne građevine kao što su Licinijeve terme, žitnica, trgovačke i zantske četvrti. Pronađene su luksuzne gradske vile, ali i višespratne stambene zgrade u kojima je živelo siromašnije stanovništvo.
Grad je bio zaštićen moćnim bedemima, a snabdevao se vodom preko akvadukta sa izvora fruškogorskog potoka Vranjaša.
Prema pisanim dokumentima u gradu je tada radila kovnica novca, radionice za izradu raznih predmeta od plemenitih metala, stakla, keramike, a proizvodile su se i opeke.
(Smiljka Kostić)
