Skriven u dolini, ušuškan bogatom plodnom oranicom, listopadnom i četinarskom šumom Fruške gore, plantažama raznog voća i vinogradima, čuvenom istorijom, prema zadnjem popisu sa 971 stanovnikom i 558 domaćinstava, danas poznat širom zemlje po čuvenoj mineralnoj vodi – to je selo Jazak.
Samo tri kilometra udaljeno od banje Vrdnik, ovo sremsko selo koje spada u podfruškogorska naselja i treće po veličini u iriškoj opštini ima po čemu da se diči. Ali, kao i većina sela u Srbiji, tako i ovo vodi bitku sa belom kugom. Iako se pouzdano zna da je selo staro blizu 300 godina, arheološki nalazi govore da je na ovom prostoru bilo ljudskih staništa još u vreme preistorije, tačnije od bronzanog i gvozdenog doba.
– Nakon oslobođenja od Turaka, Jazak se prvi put pominje 1702. godine. Nakon tri decenije 1734. godine imao je 123 kuće, a pripadao je iriškom vlastelinstvu grofa Odeskalski. Vremenom selo se uvećava i razvija, da bi 1774. godine imalo 205 kuća i 1.251 stanovnika – priča Jovan Petrović istoričar.
U selu je Osnovna škola „Milica Stojadinović Srpkinja“, u kojoj su smešteni učenici od prvog do četvrtog razreda, u kombinovanim odeljenjima.
Međutim, danas ovo selo susreće se s raznim problemima, a njih nije malo. Mladi gledaju da se izvuku i odu u grad, tamo se školuju, a kasnije traže i posao, jer u selu nema perspektive.
Oni koji ostanu mogu samo da se bave poljoprivredom, ali ima i onih koji su utehu pronašli u susednoj opštini Ruma, u jednom od mnogobrojnih pogona.
U Jasku ima samo jedna fabrika, i to pijaće vode, koja je pre 15 godina počela da radi, u njoj je zaposleno oko 40 radnika, većinom iz Novog Sada ali ima i iz okolnih mesta. Posle nekoliko godina u selu su podignute tri plantaže jabuka, pa veliki broj Jazačana rade kao sezonci od rezidbe do berbe, kako bi ostvarili neki prihod.
– Selo je dobilo asfalt početkom osamdesetih godina, od tada samo su jednom neke od šest ulica bile zakrpljene, sada se seoskim ulicama sem Glavne i još dve paralelne sa njom, ne može voziti ne od rupa, već od kratera. Asfalt je potpuno propao. Naše selo nema kanalizaciju, nemamo kulturno-umetničke sadržaje, imamo ambulantu, ali lekar dolazi samo dva puta nedeljno i to po dva sata, mada imamo i stan za doktora – ogorčeno govore meštani.
I ovo selo ima veliki broj neženja, devojke odlaze, a mlade ne hrle u Jazak. Iako je povezan asfaltom sa svih strana, javni saobraćaj odvija se samo tokom školske godine, za vreme đačkog raspusta meštani putuju sopstvenim prevozom, autostopom, linijskim taksistima a najčešće peške do Vrdnika.
I tako, dok se Jazačani nadaju boljim danima, oni uveliko seju pšenicu, jer kako kažu treba od nečeg i živeti.
Jazak je poznat i po istoimenom manastiru. Stari manastir Jazak iz 15. veka u vremenu od 1741. do 1774. godine bio je ženski manastir. Po naređenju Marije Terezije, ukinut je kao takav 1775. godine. Od njega danas postoji samo dobro očuvana česma u porti manastira.
(Smiljka Kostić)
