Pod zelenom travom, počivaju ostaci srednjevekovnog utvrđenja Kupinik, koji je 70 godina posle pada Smedereva, bio stub evropske odbrane od Osmanlija i čuvar srpskog identiteta. Prestonica poslednjih srpskih despota Stefana Lazarevića, Đurađa Brankovića i Vuka Grgurevića, nikada nije arheološki istraživana. Danas se nalazi na mapi Turističke organizacije opštine Pećinci, koju obilaze znatiželjni turisti i đačke ekskurzije.
Utvrđenje Kupinik nalazi se pored sela Kupinovo na jugu Srema. Izgrađeno je na manjem ostrvu na početku specijalnog rezervata prirode Obedske bare. Ne zna se tačno kada je grad podignut, ali prema istorijskim izvorima prvi put se pominje krajem 14 veka u poveljama kralja Žigmunda Luksemburškog iz 1387. i 1388. godine.
Prvi poznati srpski velikan koji je u posedu imao Kupinik, prema predanjima spominje se Stefan Lazarević, ali kad i kako ga je dobio nije poznato. Nakon Stefana njim vlada Đurađ Branković, pretpostavlja se da je to bilo 1427. godine. Po crkvenim izvorima despot Branković posle pada Smedereva doneo je mošti Svetog Luke nakon što mu je ugarski kralj Matija Korvin ponudio despotsku titulu u Ugarskoj.
Po dolasku Vuka Grgurevića u Ugarsku 1464/1465. Godine, Korvin njemu dodeljuje posede a među njima i Kupinik. Kasnije se u istorijskim spisima, kao vlasnici ovog sada takozvanog “vodenog grada“, pominju i ostali sremski Brankovići, Đorđe i Jovan. Da je ovo utvrđenje bilo njihov centar, svedoče spisi i povelje koje su poslate iz njega.
OVDE MOŽETE SLUŠATI SMART RADIO
Prilikom osvajanja Beograda 1521. godine Sultan Sulejman prvi Veličanstveni razorio je Kupinik, koji je pao nešto kasnije osmanijskim zauzimanjem Srema, 1526. godine.
Pošto se turskim prodorom i osvajanjima u Panoniji našao duboko u zaleđu njihove teritorije, ovo utvrđenje gubi svoj značaj kao pogranično mesto.
Od tada poslednja srpska srednjevekovna prestonica leži u ruševinama, a zanimljivo je da je njena opeka korišćena kasnije pri obnovi Beogradske tvrđave.
Kako objašnjavaju u Zavodu za zaštitu spomenika kulture u Sremskoj Mitrovici, prema nacrtima, kule su bile povezane masivnim bedemima oko kojih je postojao rov dubine oko 3 metara i širine 17 metara na ulaznoj strani. Ulaz u tvrđavu je bio kroz petu kulu na sredini severoistočnog bedemskog zida. Dok su zidovi građeni od lomljenog kamena spolja obloženog opekom.
Najbolje očuvana osmougaona kula Kupinika, danas je visoka oko 8 metara, ali to je tek oko trećine njene prvobitne visine. Zidovi kula su bili debljine od 3,5 metara.
Do danas je najveća tajna zašto je svaka od kula Kupinika imala drugačiji oblik, iako su podignute u isto vreme. Prva kula je bila kružna, druga osmougaona, treća šetougaona i četvrta kvadratna. Pretpostavlja se da je tvrđava prošla kroz dve faze u izgradnji, od utvrđenja ugarskog kralja, jednostavnije forme prilagođene ratovanju hladnim oružjem, do utvrđenja srpske vlastele i despota 15. i početka 16. veka sa topovskim kulama i dobro obezbeđenom kapijom sa pokretnim mostom prilagođenoj ratovanju artiljerijom zbog opasnosti od Turaka.
U neposrednoj blizini Kupinika nalazi se crkva Svetog Luke koju je podigao despot Đurađ Branković i koja predstavlja, po mišljenju brojnih istraživača, najstariju srpsku pravoslavnu crkvenu građevinu u krajevima severno od Dunava i Save.
(S. Kostić)
