Zidine jednog od najstarijih i najpoznatijih zatvora u regionu, kaznione u Sremskoj Mitrovici koja se tokom decenija postojanja trudila da osuđenike izvede na pravi put, pa u okviru zatvora funkcionišu jedinice koje se bave turizmom i ugostiteljstvom, poljoprivredom, umetnošću, čuvaju i sećanja na najstrašnije krvnike od čijih se metoda prevrće želudac, srce steže i diže kosa na glavi.
U potrazi za dokumentima koje su skupljali za knjigu o istoriji ovog zatvora, profesor Đorđe Cvijanović i koautor Nebojša Draganović naišli su na jeziva svedočenja o dželatu koji je pedantno vodio evidenciju o svojih stotinak pogubljenja, Viktoru Tomiću, koji je sam sebe, zbog omiljenog načina na koji je maltretirao stanovnike Mitrovice guljenjem kože sa tela, proglasio najboljim pedikirom u NDH, o strahotama koje su se nastavile iza rešetaka i dolaskom komunista na vlast…
Osam godina istraživanja, prikupljanja, razgovora, dogovora, 8.000 ispisanih stranica i pregledanih na stotine fotografija prethodilo je izdavanju trotomne knjige „Tragom mitrovačke kaznione“, rekao je autor profesor Đorđe Cvijanović.
– Ova knjiga nije samo zapis o svemu što se događalo iza zidina jednog od najpoznatijeg zatvora u regionu, već predstavlja i svojevrsnu istoriju grada Sremske Mitrovice – ističe Cvijanović.
Institucija koja je davnih godina po istorijskom značaju i važnosti prevazišla okvire grada na obali reke Save je mitrovački Kazneno-popravni zavod, ustanova koja datira još od kraja 19. veka, čije delovanje seže kroz tri veka i osam država, objašnjava Cvijanović.
– Istorija mitrovačke kaznione nije u prošlosti proučavana, iako je pružala brojne pouke iz sudbina osuđenih ljudi u različitim situacijama i vremenima. Zatvor se nalazio na periferiji grada i fizički je bio odvojen od naselja i stanovnika Mitrovice. Bez obzira što je time naglašavana njegova izolovanost, neraskidivom vezom od nastanka je spojen sa gradom kraj Save – kaže Cvijanović.
– Istraživački rad predstavljao je najteži i najdugotrajniji posao tokom ovog pozamašnog poduhvata. Kazniona je u periodu nastanka vezana za period vladavine Austrougarske monarhije na prostoru Srema, te nas je put novih otkrića vodio i izvan Srbije, u muzeje i arhive Hrvatske, Bosne i Hercegovine, Austrije i Nemačke. Nije bilo lako obezbediti pristup arhivskoj građi koja se nalazila na području bivše Vukovarsko-srijemske županije, u zemljama regiona sa kojima smo do skora bili u ratnom sukobu. U Srbiji su nam, što nismo očekivali, teško dostupni bili podaci koji su se odnosili na prve posleratne godine i vladavinu nove komunističke vlasti. Naši arhivi ovu vrstu dokumentacije dugo godina su čuvali od očiju šire javnosti i oslobodili su je zaborava tek 2010. godine, ali je ona i danas u velikoj meri nesređena i zapuštena. Sveukupno smo sakupili više od 8.000 listova starih originalnih dokumenata, hronološki ih razvrstali i predali timu za prekucavanje i uvođenje u elektronsku formu – otkrio je deo tog dugotrajnog procesa Đorđe Cvijanović.
OVDE MOŽETE SLUŠATI SMART RADIO
(Marija Jakob)
Ništa bolje nije bilo ni za vreme trive upravnika ali svraka svraki oci Nevadi koliko smo ih samo izneli u ambulantu i vise se nisu vratili pitajte ljude koji su u to vreme bili tamo da je pravog suda Triva nikad nebi izasao iz zatvora