Ako neko može da se pohvali bogatom istorijom, onda je to svakako Sremska Mitrovica, koja potiče još iz vremena preistorije, pa do početka 19. veka kada je od naselja prerasla u varošicu, a zatim u grad.
Danas je u njoj mnogo kulturno-istorijskih znamenitosti, ali i raznih turističkih manifestacija, pa nije ni čudno što ovaj jedini grad u Sremu, godišnje poseti i preko 60.000 turista.
Antički grad Sirmijum, koji se nalazio na teritoriji današnje Sremske Mitrovice bio je prestonica Rimskog carstva tokom perioda tetrarhije i najstariji je sačuvan rimski grad u Srbiji.
– Ovde u gradu ili u njegovoj blizini, rođeni su brojni rimski carevi, a među njima i Herenije Etruskus, Hostilijan, Decije Trajan, Prob, Maksimijan, Gracijan – nabraja Ljubiša Šulaja, v.d direktora Zavoda za zaštitu spomenika kulture u Sremskoj Mitrovici.
Arheološka istraživanja otkrila su veliki deo starog naselja. Danas se ti ostaci nalaze ispod savremenog grada i samo su delimično prezentovani javnosti. Ostaci Carske palate su pre deset godina natkriveni, na površini od 2.500 kvadratnih metara izloženo je 350 kvadrata podnih mozaika.
– Na mnogim mestima mozaici su u tri sloja, što govori o obnavljanju carske palate tokom smene vladara – kaže Šulaja.
– Ispod grada, nekada antičkog Sirmujuma, nalazi se jedini neiskopani rimski hipodrom na svetu, koji je sagrađen još početkom 4. veka carskim ukazom cara Konstantina, mada nema tačnih zapisa, pa se spominje i car Licinije.
Ogromna građevina dužine do 500 i širine 150 metara nalazi se u ostacima oko četiri metara ispod nivoa današnje Mitrovice. Svaki pokušaj iskopavanja dela hipodroma za posledicu bi imao rušenje postojećih gradskih struktura, gde su neke stare i po 100 godina i smatraju se zaštićenim objektima kulture.
Jedna od najstarijih sačuvanih građevina u gradu je pravoslavna crkva Svetog Stefana, spomenik kulture od izuzetnog značaja iz vremena otomanske vladavine Sremom.
– Posle odlaska Turaka, dodata joj je apsida i zvonik, a današnji izgled i dimenzije dobila je početkom osme decenije 18. veka. Bogato izrezbareni ikonostas, po svojim stilskim osobenostima i bogatstvom floralnih i zoomorfnih motiva, vezuje se za drvorezbarske radionice i majstore sa Svete Gore – kaže Tatjana Jesretić, diplomirani istoričar umetnosti. – U samom centru nalazi još jedna pravoslavna crkva, posvećena Svetom Dimitriju, koja je proglašena za nepokretno kulturno dobro kao spomenik kulture od velikog značaja.
Simbol Sremske Mitrovice svakako predstavlja i zgrada Srpskog doma, koja se nalazi u samom centru grada, podignuta davne 1895. godine prema projektu Vladimira Nikolića, dvorskog arhitekte patrijarha Georgija Brankovića. U njoj su danas smešteni pozorište, bibiloteka, galerija…
Zgrada u kojoj se nalazi Muzej koji čuva vredne istorijske, umetničke i etnološke predmete iz ovog dela Srema, podignuta je u drugoj polovini 18. veka i prvobitno je služila za smeštaj Petrovaradinskog devetog graničarskog puka.
Arheološki lokalitet Žitni trg, jedan od najstarijih delova grada u Sremskoj Mitrovici, dobio je sasvim novi izgled tokom ove godine, posle rekonstrukcije koja je usledila 56 godina posle otkrića. Ostaci grada u prvom delu lokaliteta su konzervirani, dok je u drugom delu urađena kompletna obnova. Ovaj nekadašnji trg bio je zanatska četvrt iz četvrtog veka.
(Smiljka Kostić)
